Woede is ook één van de zes basis emoties, die universele uiterlijke kenmerken vertonen. Deze zullen we dus zeker herkennen!
Komt woede ook in ons werk als ambulanceprofessional voor? Zeker!
De aanleiding voor woede zal per persoon verschillen, omdat we ons simpelweg niet allemaal om dezelfde zaken boos maken, maar dat er woede in een ieder van ons wordt losgemaakt tijdens het werk, dat staat buiten kijf.
De Dikke van Dale zegt het zo:
Woede = grote kwaadheid.
Bij boosheid staat genoteerd: ongunstig gestemd over iets = kwaad.
Woede is dus grote boosheid.
Waarom zou je grote boosheid over iets ervaren, terwijl je als professional aan het werk bent? Dat is een interessante vraag om onder de loep te nemen. Er zijn namelijk twee verschillende soorten aanleidingen, waarbij de ene een terechte boosheid uitlokt en de andere een minder terechte.
- Boosheid over direct onrecht aan een ander of jezelf.
Je komt bijvoorbeeld bij een bejaard echtpaar dat is beroofd in huis. Daarbij zijn ze extreem toegetakeld, waardoor ze nauwelijks nog in leven zijn.
Of je reanimeert een tiener, die zo gruwelijk werd getreiterd door leeftijdgenoten, dat suïcide de enige uitweg leek.
Of je wordt uit het niets aangevallen en je eigen woede stelt je in staat om jezelf te verdedigen. - Boosheid getriggerd door iets relatief neutraals.
Je rijdt bijvoorbeeld over de vluchtstrook met OGS en iemand gooit aan de bijrijderszijde de deur open. Je kunt die deur net ontwijken, maar je zit vijf minuten later nog te schelden.
Of je komt na een spoedrit bij de patiënt binnen en de partner vraagt of jullie eerst nog moesten eten voordat je kwam. Jij kunt jezelf niet inhouden en snauwt de partner af.
Of je collega meldt jullie vrij zonder dat met jou te overleggen.
Of een patiënt eist vervoer naar het ziekenhuis, terwijl jullie aansturen op EHGV. En jij wordt er boos om!
Ik denk dat je je bij de eerste aanleiding van boosheid wel iets kunt voorstellen. De manier waarop die boosheid zich uit, zal per collega verschillen, maar dit soort situaties zal de meesten van ons boos maken.
De voorbeelden bij de tweede soort aanleiding zullen niet bij iedereen herkenning oproepen. Dat komt doordat de boosheid hier niet wordt veroorzaakt door iets dat buiten je ligt, maar door de lading die in je zit. De deur die openslaat of de collega die zich vrijmeldt, zijn slechts triggers die je eigen lading activeren. En die lading verschilt per mens.
Zoals de Dikke van Dale het beschrijft, ben je van tevoren al ongunstig gestemd. Dus voordat de relatief neutrale gebeurtenis plaatsvindt.
Vergelijk het met een piano die al een tijd niet is bespeeld en die vals is geworden. Alle toetsen en snaren werken nog, maar ze zijn ongunstig gestemd en wanneer de piano dan wordt bespeeld, klinkt ie ineens vals.
Als ik ongunstig gestemd ben, dan kan ik ‘vals’ reageren op een relatief neutrale situatie.
Ik sta bijvoorbeeld te wachten op een vriend, die mij zou ophalen. Die vriend is inmiddels 10 minuten te laat. Welke scenario’s gaan er dan door mijn hoofd als ik ongunstig gestemd ben?
“Vast vergeten dat we hadden afgesproken. Zie je wel, hij waardeert de vriendschap niet. Eigenlijk gaat ie de laatste tijd wel vaker zo asociaal met me om!”
Na 20 minuten en twee keer tevergeefs bellen, begint mijn boosheid zich te vergroten en na een half uur is die omgezet naar woede.
Bijzonder, dat ik de reden van het niet arriveren van mijn vriend ongunstig uitleg richting mijzelf. Er zijn een heleboel verklaringen mogelijk, maar ik kies de voor mijzelf meest ongunstige uit. Want misschien ligt hij thuis onderaan de trap met een dubbele beenbreuk en kan hij niet bij de telefoon. Maar ik heb ingevuld dat hij niet om mij geeft als vriend.
Dit is een menselijke eigenschap, die haar wortels vindt in onverwerkt trauma. De mentale verwonding, die onze responsflexibiliteit aantast.
Het is dus interessant om woede bij jezelf te analyseren. In het geval van (groot) onrecht dat een ander wordt aangedaan is het duidelijk waar het vandaan komt. In de andere gevallen kun je je na afloop afvragen of de aanleiding in verhouding stond tot je boosheid. Dat lukt meestal niet tijdens je boosheid, maar als je het achteraf vaak genoeg doet, zul je op termijn steeds eerder onderkennen dat het om je ongunstige stemming gaat en niet om de ander of de situatie!
De reden dat ik juist deze emotie onder de loep neem voor Het Mentale Uniform, is omdat het beruchte ‘korte lontje’ één van de duidelijkste symptomen is, dat je mentaal gezien niet een gezonde kant op vaart.
Tijd voor goed nieuws. Want een recente grote Australische studie toonde aan, dat intensieve sport voor mensen met depressie, paniek en angst anderhalf keer zoveel effect heeft als (praat) therapie en medicatie. Voor de duidelijkheid: ik pleit niet tegen welke vorm van therapie, ook niet tegen medicatie. Wat ik wel mooi vind, is dat een groot wetenschappelijk onderzoek het effect aantoont van intensief sporten op je mentale gezondheid.
De oplettende lezer merkte misschien net op, dat sport helpt bij mensen met depressie, paniek en angst. Terwijl dit artikel toch over woede gaat?
Correct. Woede uitbarstingen om relatief neutrale situaties, worden echter vaak gevoed door een diep gewortelde angst. En zo is de cirkel wel rond: intensief sporten is dus ook helend voor woede.
Als ik mensen vertel, dat ik geniet van mijn bokstrainingen, krijg ik wel eens de opmerking, dat ik kennelijk veel agressie kwijt moet. Ik denk zelf dat het net andersom is: door regelmatig te trainen, verlaag ik de hoeveelheid Cortisol en Adrenaline in mijn lijf en verhoog ik Endorfine. Tijdens intensief trainen raak ik nog vertrouwder met mijn lichaam, waardoor ik woede in verschillende situaties beter kan herkennen en onderscheiden.
De bokstraining werkt als een pianostemmer voor mijn gemoed, zodat ik gunstig gestemd ben.
Tip #14: Zoek een sportschool bij jou in de buurt waar ze bokstraining (met behoud van brein) geven. Doe een proefles. Kijk of het bij je past. Iedere andere intensieve sport is natuurlijk ook goed!
Volgende week schrijf ik hoe je ‘makkelijk’ van nauwelijks sporten naar iedere dag sporten kunt gaan.