Er zijn vele vormen van grensoverschrijdend gedrag. Eén vorm ervan zet ik in deze tip van Het Mentale Uniform in de schijnwerper.
Je mentale gezondheid kent vele grenzen, die bescherming bieden en zorgen voor emotioneel welbevinden.
Ons stress- en immuunsysteem geven op verfijnde wijze onze grenzen aan. Waar die grenzen liggen varieert per persoon. De ene collega kan goed functioneren bij zes avonddiensten op een rij, terwijl de ander na drie avonddiensten al het gevoel heeft door een trein te zijn overreden.
Ik doe het goed op vroege diensten, maar ben brak na een 24 uurs dienst met gebroken nacht.
De hoeveelheid benodigde hersteltijd verschilt ook per persoon. Dit heeft onder andere te maken met leeftijd, privé omstandigheden, fysieke conditie en gemiddelde responsflexibiliteit.
De hoeveelheid stress die je aankunt tijdens een dienst, verschilt ook per persoon. En bij ieder individu verschilt het ook per dag of periode. Als je net een kind hebt gekregen en de nachten zijn thuis ook nachtdienst geworden, blijft er overdag op de ambu eenvoudigweg minder energie over.
Wat te denken van je bloedglucose spiegel? Je bloeddruk? Je hartslag in rust? Je cholesterol spiegel? Er zijn grenzen waarbinnen deze processen in je lichaam horen te blijven om optimaal te kunnen presteren en niet ziek te worden.
Onlangs volgde ik de ALS cursus in het METS centrum. Tijdens de presentatie over bloedgassen vatte de docent het zuur-base-evenwicht zo samen: “Het is belangrijk in het leven om niet te verzuren.”
We overschrijden in ons vak echter zeer geregeld onze eigen grenzen, die de kans op verzuring vergroten.
Kijk eens naar je eigen motivatie. Is die nog even groot als toen je net gediplomeerd was? Als dat zo is: prachtig! Als het niet zo is: onderzoek waar je je eigen grenzen overgaat.
Natuurlijk zijn er externe factoren, die een negatieve invloed op je motivatie kunnen uitoefenen, maar daar heb je simpelweg minder invloed op dan op het respecteren van je eigen grenzen.
In eerdere tips stond ik stil bij het belang van slaap. Het Circadiaanse ritme, onze biologische 24 uurs klok, die ervoor zorgt dat we ‘s nachts willen slapen, geeft een duidelijke grens aan tussen slaap en wakker zijn.
Nathaniel Kleitman, hoogleraar fysiologie en één van de grootste slaaponderzoekers van de vorige eeuw, leefde van 1895 tot 1999.
Hij ontdekte een fenomeen, wat hij de ‘basis rust-activiteits cyclus’ noemde. Hij bedoelde hier de periodes van 90 minuten mee, waarin we elke nacht de 5 fases van slaap doorlopen. We gaan van diepe slaap naar lichte slaap en weer terug. Hij ontdekte ook dat ons lichaam overdag hetzelfde 90 minuten ritme aanhoudt. De beweging is dan van hoge alertheid naar lage alertheid. Dit wordt ook wel het ‘Ultradiaans ritme’ genoemd.
Ultradiaan komt uit het Latijn: ultra dies, wat vele keren per dag betekent.
Wat dit met jouw eigen grenzen te maken heeft?
De energiehuishouding van de mens is dus cyclisch. Ons lichaam geeft elke 90 minuten fysiologische signalen af dat het tijd is voor herstel. Dit doet het bijvoorbeeld door een gevoel van onrust, trek, gaperig zijn en een gebrek aan concentratie te geven.
Herstel vindt dan plaats door ontspanning, (water) drinken, voedende voeding eten of beweging als je 90 minuten stil hebt gezeten.
Herstel vindt niet plaats door koffie te drinken, suikerrijk voedsel en snelle koolhydraten te eten om het energiegevoel een boost te geven. Herstel vindt ook niet plaats door de zoveelste spoedrit te rijden, waardoor je cortisol, adrenaline en noradrenalinespiegels stijgen. Of die extra dienst te doen, terwijl je Ultradiaanse ritme blijft roepen, dat je rust moet hebben. Herstel vindt ook niet plaats door op je telefoon te swipen.
Tip #13: Respecteer de grenzen van je mentale gezondheid. Breng voor jezelf in kaart welke fysiologische signalen je makkelijk negeert en bedenk gezonde gewoontes in plaats van grensoverschrijdend gedrag tegen jezelf.