Verdriet is één van de zes basis emoties. Eerlijk gezegd wordt deze emotie niet vaak geassocieerd met een emotie die wij zelf in ons werk als ambulanceprofessionals ervaren. De ellende die we tegenkomen is de ellende van een ander. Toch? Het verdriet van de ander is niet mijn verdriet.
Maximale nabijheid met emotionele distantie was decennia lang het motto voor zorgprofessionals, schreef ik eerder.
Ik schreef ook dat we wat mij betreft afscheid moeten nemen van dit motto. Omdat desensibilisatie voor het leed van een ander leidt tot desensibilisatie van onze eigen emoties.
Recent waren we bij een jonge patiënt in verband met automutilatie. Het verhaal was schrijnend. Geen uitzicht, een actieve doodswens. Meerdere keren per week staan de hulpverleners op de stoep. Gesprekken over euthanasie worden gevoerd. Een traject waar eventueel nog licht aan het verre einde van de tunnel zou kunnen schijnen, heeft een wachtlijst van anderhalf jaar. Het verdriet was tot diep in de muren van het huis opgeslagen.
We reden terug naar de post. Spraken met elkaar over de uitzichtloosheid op zo’n jonge leeftijd. Over het verdriet bij de ouders. Het kwam ineens dichtbij en haakte voor mij aan op privé terrein. Op de post kwam een collega aanlopen. Die zag onze bedrukte gezichten. Ik begon te vertellen en te huilen tegelijk. Kreeg een knuffel. We spraken er met elkaar over. Het gesprek kreeg een andere wending. We lachten om andere zaken.
Ik heb mijn hoofd onder de kraan gestopt, mezelf in de spiegel aangekeken, een paar keer diep gezucht en me gerealiseerd dat het oké was.
Ik denk dat de kunst in ons werk is, om onze emoties tijdens een casus te reguleren, om ze erna de vrije hand te geven.
In het vorige artikel stond een techniek die ik de ambulance-anti-paniek-lifehack noemde. Het verwijden van je blikveld. Je brein kalmeren, terwijl de rest van je systeem ‘aan’ blijft staan. Ik zal nog meer van dit soort emotie regulatietips delen, maar eerst kijken we naar dat andere aspect: ruimte geven aan je emoties.
Want casus na casus je emoties reguleren/beheersen is niet goed. De spanning loopt namelijk wel op. En je lichaam houdt de score bij. Emoties hebben we niet voor niets. Ze beschermen ons en hebben een zingevende functie.
Het Mentale Uniform is voor het grootste deel je eigen lijf. Hierin is emotie voelbaar. Letterlijk. Over verdriet zegt De Dikke van Dale het volgende:
Geestelijke pijn; = leed
Het zal per mens verschillen, maar verdriet voel je vaak doordat je ogen nat worden. Daarna je wangen, het snot in je neus loskomt en je moeite krijgt met spreken, omdat je ademhaling een snikkende frequentie krijgt. Een wee gevoel trekt op vanuit je maag. De lichamelijke uitingen van verdriet zijn misschien wel het duidelijkst bij Tako Tsubo cardiomyopathie, ook wel het gebroken hart syndroom genoemd. Door overweldigend verdriet vervormt de linker hartkamer tot de vorm van een Japanse keramieken pot (tsubo), die wordt gebruikt om inktvis (tako) te vangen. Hierdoor ontstaat cardiomyopathie.
Het is dus onverstandig om je eigen emoties te negeren of bij een ander te ontmoedigen ze te tonen.
Tip #12
- Spreek casussen na met je collega en wees eerlijk naar jezelf.
- Benoem je gevoel hardop. Er is geen wet die voorschrijft hoe je je moet voelen na een casus. Dus als je vrolijk bent na een casus waarin veel verdriet en ellende was, is dat ook goed om te benoemen. Voel je verdriet? Uit het gewoon. Neem de tijd ervoor om het volledig te ervaren. Dan maar even niet inzetbaar.
- Leg je eigen emotie niet op de ervaring van een ander. Dus als collega’s een rit hebben gehad, hoeft de emotie die jij daarbij voelt, niet die van hun te zijn. Stel open vragen als ze willen vertellen en vul emoties niet voor de ander in.
- Heb je de emotie voldoende ervaren? Dan heb ik een tip vanuit de hondenwereld. Wanneer honden spanning ervaren en dat kwijt willen raken, dan rekken ze zich uit en schudden ze het letterlijk van zich af. Rek jezelf goed uit en beweeg kort intensief, waarbij je zoveel mogelijk spieren activeert. Kijk voor jezelf wat werkt. Het is een kalmerend signaal naar je brein.
- Last but not least: zorg voor voldoende goede slaap de nacht nadat je verdriet hebt ervaren. Want tijdens de verschillende REM slaap fases verwerk je de emoties op een dieper niveau.
Mocht je overmand zijn door verdriet of andere emoties, vraag hulp. Blijf er niet mee rondlopen. Tips zijn leuk, aardig en leerzaam voor als het (redelijk) goed met je gaat. Trek aan de bel bij je teamleider, huisarts of vertrouwde collega’s, maar loop niet in je eentje met een zwaar hart rond!
Hieronder zie je mijn hond Django, die aan het einde van het filmpje de spanning van zich afschudt. Overigens zie je hier typisch Ridgeback spelgedrag. Er was niemand gewond.