Een ervaren collega verbaasde zich laatst over de appjes die hij kreeg naar aanleiding van een casus die week. “Je zult er wel last van hebben… Gaat het wel….. Heb je er last van?”
Hij zei: “Dit hoort toch gewoon bij ons werk? Als je er niet tegen kunt, dan moet je dit werk niet doen.”
Deze laatste uitspraak getuigt van het metalen harnas dat we vaak aantrekken om onszelf te beschermen tegen de ellende waarmee we geconfronteerd worden. Het stamt van het oude motto uit de verpleegkunde en artsenopleiding: maximale toenadering met emotionele distantie. Hele generaties zijn met dit adagium opgeleid en opgevoed. Je bent er helemaal voor de patiënt, maar distantieert je emotioneel van zijn/haar leed. Dan neem je het ook nooit mee naar huis.
Als je het omdraait, krijg je de volgende redenatie: als jij het wel meeneemt naar huis, jij wel verdriet ervaart over een hele fijne patiënt die vandaag onder jouw handen is overleden, terwijl zijn kleine kinderen machteloos toekeken, dan heb je je niet voldoende emotioneel gedistantieerd. Als je dat te vaak doet, heb je er dus last van (eigen schuld) en kun je dus niet tegen dit werk.
Er is met het oude motto een gevaarlijk addertje tussen het groene gras van ons mooie vak gekropen: desensibilisatie voor het leed van anderen leidt tot een algehele afstomping van je eigen emotionele gevoeligheid.
We verwachten van onszelf dat we ons niet laten raken door de emoties en het leed van een ander en stompen daardoor af voor onze eigen emotionele gevoeligheid. We worden dan hard van buiten en koud van binnen.
Die emotionele distantie moet heel snel overboord gekieperd worden. Weg ermee! Want onze eigen emotionele gevoeligheid hebben we keihard nodig! Als we die gevoeligheid niet mogen hebben, dan gaan we hem op termijn verdoven. Kijk naar jezelf. Kijk om je heen. Zie hoe desensibilisatie werkt. Tijd voor een nieuwe kijk op de emotionele kant van ons werk! Van zo sterk als metaal naar mentaal sterk.
Tijdens een casus kunnen we maximale nabijheid en professionele betrokkenheid tonen. We laten onze eigen emoties niet thuis. Ze krijgen de ruimte, die passend is voor de patiënt en de omstanders. Na afloop van de casus krijgen ze alle ruimte terug.
Voor veel van ons is dit een nieuwe benadering. Maximaal beleven wat het werk met je doet, kan betekenen dat je loopt te janken tijdens de afwas. Omdat de aanblik van je eigen spelende, vrolijke, levendige kinderen je emotioneert in het perspectief van de casus die je tijdens je dienst hebt meegemaakt. En dat die tranen er gewoon zijn. En de emoties erachter ook. Als je kinderen vragen waarom je huilt, kun je eerlijk antwoorden zonder details te bespreken. Je kunt namelijk gewoon je gevoel benoemen.
Goed. Dit klinkt heel eenvoudig, maar is het voor ons vaak niet. Door de belemmerende overtuiging dat we ertegen moeten kunnen.
Daar komt het Mentale Uniform om de hoek kijken: dat is je lichaam. Het bekleedt je gevoel, je verstand en je wil en heeft er een wisselwerking mee. Je lichaam houdt de hele dag de score bij. Van de stress, de blijdschap, de verwondering, verbazing, verdriet of boosheid. Het voert wat te ver om de werking van het sympathische en parasympatische zenuwstelsel, adrenaline, cortisol, serotonine en al die andere stofjes in je lichaam hier helemaal uit te werken. De boodschap is zo denk ik ook wel duidelijk.
Je kunt goed leren om stil te staan bij wat je lichaam je vertelt over de stress die je meedraagt. Je lichaam vertelt je graag, dat je emoties hebt gepauzeerd omdat het even nodig was. Dat doet het, omdat het ongezond voor je lijf en je geest is om de pauzeknop van je emotie aan te laten staan. Chronische stress is een silent killer. Net als mentale blessures die zich ook ergens in je systeem nestelen als je ze niet verzorgt.
Het leren herkennen van de signalen vraagt om het aanleren van gewoontes, die je dagelijks toepast. Héle simpele gewoontes, die niet in een dag of een week duidelijk resultaat zullen geven, maar je wel iedere dag iets beter in staat stellen om de signalen te herkennen. Zo bouw je aan je mentale flexibiliteit. De tools die ik komende maand(en) aan zal reiken, zijn allemaal hele kleine, simpele gewoontes. Just try it!
Mocht je de tool van vandaag al toepassen, breid hem dan uit en deel hem met collega’s.
Mocht je ernstige mentale klachten hebben, blijf er niet mee rondlopen, maar trek aan de bel bij je huisarts, je teamleider of bij wie dan ook waar je je veilig bij voelt. Vraag om hulp.
Tool #1: Neem drie keer per dag (ochtend – middag – avond) één minuut de tijd om een ademhalingsoefening te doen. Koppel deze nieuwe gewoonte aan een vaste routine, zoals tanden poetsen of lunchen. Zorg voor een rustige plek. Zet een timer. Doe het 1 minuut, niet langer. Dat lijkt te makkelijk, maar zorgt er juist voor dat je het als gewoonte in kunt slijten.
Je ademhaling dagelijks bewust een aantal maal reguleren, zal ervoor zorgen, dat je steeds eerder herkent, wanneer je een stress gedreven ademhaling hebt.
Hieronder vind je nog een paar links als je info wilt over ademhalingsoefeningen.
Tot volgende week, volgende tool!