Hersenwetenschapper Matthew Walker zocht naar de oorzaak van verstoorde slaap bij het Posttraumatisch Stress Syndroom en vond een antwoord in de reden waarom we tijdens de REM slaap dromen.
Om te beginnen onderzocht hij of we als mens de activiteiten van de dag als het ware herbeleven in onze dromen tijdens de REM slaap. Dit bleek niet zozeer het geval te zijn. Wat we wel herbeleven zijn onze emoties van die dag. De emoties, die we overdag misschien niet eens altijd opmerken, worden tijdens de dromen als het ware op een groot scherm geprojecteerd en uitvergroot in films die totaal anders zijn dan de realiteit van de dag ervoor. Waarom is dat?
Het blijkt dat er tijdens die periodes in onze slaap geen noradrenaline aanwezig is in de hersenen. Noradrenaline wordt aangemaakt in momenten van stress. Om te vechten of te vluchten. Maar tijdens de droomperiode is de hoeveelheid noradrenaline nul.
De emoties zijn dus aanwezig op een moment, dat er geen angst is. Geen staat van alertheid. Op die manier worden de emoties losgemaakt van de gebeurtenis.
Een paar weken geleden ervoer ik deze werking van REM slaap zelf. Overdag had ik met mijn collega een casus, waarbij we werden gebeld door de meldkamer. De centralist vertelde dat de patiënt bij de politie stond gesignaleerd als extreem agressief en gevaarlijk. Een klein probleem: we stonden al binnen. Het ging goed, maar toen we weer in de ambulance zaten, keken we elkaar aan en wisten: “We hadden geen minuut langer binnen moeten zijn.”
Ik had geen angst ervaren en me niet bedreigd gevoeld, ook al was er agressief gedrag zichtbaar. Het was niet op ons persoonlijk gericht. We hebben de casus nabesproken en vonden dat we gegeven de situatie, goed hadden gehandeld.
Aan het einde van de nacht erna, droomde ik, dat ik bij een patiënt was, die in niets leek op de patiënt van overdag. Uit het niets beet de man in mijn hand. En zo hard, dat hij dwars door mijn hand heen beet. Het deed afschuwelijk veel pijn. Ik kon me ternauwernood losrukken. En toen werd ik wakker. Het vreemde was, dat ik heel rustig in bed lag. M’n hart ging niet tekeer, ik zweette niet en had een rustige ademhaling.
Bijzonder, dat we zo zijn uitgerust met een soort therapeutisch systeem, dat onze (onbewuste) angsten en andere emoties in een volledig veilige setting kunnen worden geprojecteerd en losgemaakt van de werkelijke gebeurtenis.
Bij PTSS blijkt het lichaam toch noradrenaline in de hersenen aan te maken, waardoor de angst opnieuw wordt doorleefd en dus niet wordt losgeweekt van de gebeurtenis. Hersenwetenschappers zoeken naar mogelijkheden om via vormen van slaapstimulatie de verstoorde slaap bij PTSS te helpen herstellen.
Walker ontdekte nog iets anders wat er specifiek door de dromen gebeurt. Het zorgt ervoor dat je emoties van anderen goed kunt inschatten. Proefpersonen moesten de verschillende emoties benoemen, die op foto’s werden getoond. Na een nacht goede slaap moest een deel van de proefpersonen dit herhalen. Met nieuwe foto’s uiteraard. Ze waren er nog beter in geworden.
Een ander deel van de groep moest de opdracht ook herhalen. Zij hadden echter niet de volledige slaap genoten. Hun belangrijkste REM slaap was onderbroken.
De groep met slaaptekort (of eigenlijk droomtekort) bakte er niets meer van. Zelfs hele grote verschillen tussen blijdschap en boosheid werden niet meer opgemerkt, waarbij de proefpersonen alle zichtbare emoties negatiever uitlegden. Om in de woorden van Matthew Walker te spreken: “Ze konden vriend niet meer van vijand onderscheiden.”
Zowel het verwerken van onze eigen emoties als het herkennen van de emoties bij een ander, zijn dus afhankelijk van voldoende REM slaap.
Even terug naar een onderwerp van het eerste artikel over slaap: de nucleus suprachiasmaticus, onze ingebouwde 24 uurs klok, die in de hersenen boven het knooppunt van de optische oogzenuwen zit. Als het donker wordt, haalt deze de rem van de pijnappelklier, waardoor er grote hoeveelheden melatonine in ons lichaam vrijkomen.
Als het donker wordt…..
We laten het niet zo snel donker worden thuis. We zetten lampen aan en we kijken televisie en op onze telefoon. Het licht dat we daarmee op de receptoren in onze oogbollen laten vallen, is blauw licht dat wordt gekenmerkt door korte golflengtes. Dit licht onderdrukt de melatonine aanmaak twee maal zo sterk als normaal licht. We stellen het vermoeidheidssignaal van ons brein daarmee uit, waardoor we wakker liggen als we naar bed gaan.
Tip #7:
- Dim het licht in huis twee uur voordat je naar bed wil en zorg dat de slaapkamer helemaal donker is.
- Beperk tv kijken in die twee uur.
- Zet voordat het buiten donker wordt de nachtfunctie van je telefoon/tablet aan, waarmee de hoeveelheid blauw licht wordt gereduceerd. Voor het vlot in slaap komen is het handig om deze apparaten ‘s avonds gewoon links te laten liggen.
- Om nog iets prettiger en suprachiasmatisch wakker te worden: een wake-up light zorgt ervoor dat je geleidelijk wakker wordt doordat de zon in je kamer opkomt.