Ben je vorige week gestart met Tool #1? Lukt het om drie maal daags één minuut een ademhalingsoefening te doen? Mooi! Hier volgt de volgende tool.
Stress is een ingenieus waarschuwingssysteem van ons mentale uniform, ons lichaam. Het waarschuwt ons bij gevaar of bijvoorbeeld bij de kans op voortplanting. Het ervaren ervan is dus niet negatief of positief.
Het is een geniaal systeem dat ons in staat stelt om ons razendsnel aan te passen aan een situatie. De hormonale hoofdrolspelers zijn cortisol, adrenaline en noradrenaline.
We reageren met een snellere ademhaling, een snellere hartslag en een hogere bloeddruk. Ons immuunsysteem wordt geactiveerd om infecties te bestrijden en onze aandacht is volledig bij de stressor. Heel functioneel om een uitdagende situatie het hoofd te bieden.
Dat is het fysiologische perspectief.
We zijn bij een patiënt die helemaal geen hulp wil. Dit heeft hij tijdens de hulpverlening tot nu toe zeker 20 keer gezegd. Maar een familielid, arts van professie, dringt erop aan, dat er nu hulp voor meneer wordt geregeld. Het wordt steeds ongezelliger. We doen ons best om een mooie tussenweg te bedenken, maar er is steeds één van de twee partijen die het er niet mee eens is. Uiteindelijk is meneer het zo zat, dat hij naar een kast loopt en er een luchtbuks uithaalt, die hij op ons richt: “En nu mijn huis uit!”
Ik was mij op dat moment niet bewust van adrenaline, een hogere AF, HF of RR. Er was maar één reactie: weg hier! die werd ingegeven door de emotie die ik ervoer: angst.
Neurowetenschapper en psycholoog Jaap Panksepp heeft een carrière lang baanbrekend onderzoek gedaan naar de neurologische werking achter emoties en onderscheidde zeven primaire hersensystemen verantwoordelijk voor emotie:
- ZORG
- PANIEK/VERDRIET
- ANGST
- BOOSHEID
- VERLANGEN
- LUST
- SPEL
Onze emoties stellen ons in staat om te overleven en om te leven. Ze geven betekenis aan onszelf, aan interactie met anderen en onze omstandigheden.
Kortdurende stress en bijbehorende emoties zijn waardevol. Chronische stress en emoties daarentegen hebben een destructieve werking. Psychisch en somatisch. Als ik nu, jaren later, nog steeds dezelfde angst ervaar voor de dreigende patiënt met zijn luchtbuks, dan gaat er iets mis.
Als we langere tijd spanning ervaren, uit zich dit bijvoorbeeld door hoofdpijn, veroorzaakt door schouder- en nekspieren, die zo strak staan als goed gestemde vioolsnaren.
Tool #2 zou dus heel goed een oefening kunnen zijn om de nekspieren los te maken. Maar dat is het niet. Er is namelijk een niveau lager, letterlijk, waar we eerder spierspanning opbouwen vanuit emoties.
Wat je aan emoties/stress vastzet in je lichaam, start bij een spier diep in je buik: je psoas. Het is eigenlijk een spiergroep van drie flinke spieren die je lendenwervels met je bovenbeenspieren verbindt. Hierdoor kun je je heupen buigen, je romp voorover buigen of je benen optrekken als je ligt.
Kleine kinderen geven vaak buikpijn aan, als ze spanning ervaren. Het is een signaal van de psoas, die zich aanspant op basis van ‘dreiging.’ Helaas leren kinderen vaak dat hun emotie er niet mag zijn. Denk maar aan de time-out op de trap of een speciaal stoeltje, waar een boos kind op moet zitten om weer mee te mogen doen met de anderen als het zich weer ‘normaal’ kan gedragen. Een emotie als boosheid leert het daardoor niet als gezond en normaal te zien en zal het leren onderdrukken om erbij te horen. Met een zeurend gevoel in de buik en rug als gevolg.
In ons vak is het van belang om gepauzeerde emotie en spanning weer ruimte te geven. Op primair niveau kun je deze spanning aanpakken door de psoas te stretchen, zonder hierbij kracht te zetten, in combinatie met een ademhalingsoefening.
Tool #2: Psoas Stretching
Doe de oefening uit onderstaand filmpje nadat je Tool #1 hebt gedaan.
Adem rustig diep in. Als je rekt en je voelt de spanning bij je psoas, ga dan zo lang als mogelijk langzaam uitademen. Op je uitademing merk je dat de spanning op de psoas afneemt. Wissel links en rechts 30 seconden lang af.
Je doet deze oefening dus ook drie maal daags.
Mocht je veel pijnklachten bij het uitvoeren van deze oefening ervaren, dan kan het handig zijn om een geschikte therapeut te raadplegen.